Günümüz şartları gereği birçok gıda ürünü uzun süreler boyunca tüketilmeyi beklemektedir. Bu süre içinde bozulmadan tazeliğini koruyorsa bunu sitrik asit ürününe borçlu demektir. Hiçbir zararı olmayan bir üründen bahsediyoruz.
Gıda sektöründe tatlandırıcı ve koruyucu madde olarak çok yaygın kullanılan bir katkı maddesidir ve modern endüstrinin pek çok alanında sıklıkla kullanılmaktadır. Doğada bulunan doğal bileşendir. Sürekli artan dünya nüfusunun birçok ihtiyacının karşılanabilmesi açısından oldukça önemli bir bileşik olan kristal yapılı ve renksiz bileşenin kimyasal formülü “C6H8O7” olarak ifade edilmektedir. Bu asit türü turunçgillerde ve bunlara benzeyen bir çok bitkinin içerisinde bulunmaktadır. Hemen hemen bütün bitkilerin yapısında var olan ürün, doğada hücresel faaliyetlerin birçoğunda görev almaktadır. Sitrik Asit nedir ve kullanım alanları konusundan bahsedecek olursak; gıda sektörü, tarım sektörü, metal üretimi ve işlenmesi, ilaç sektörü ve içecek sektörü gibi aktif alanlarda yer almaktadır. Glikozun okside olmasıyla karbondioksit veya suya dönüşmesinde oluşacak enerji ile bir döngü oluşmaktadır bu döngüye ise sitrik asit döngüsü denmektedir.
Telaffuzu “Limon Tuzu” olan Sitrik Asit, dünyanın pek çok ülkesinde ve Türkiye’de de kullanılan limonda %80 oranında bulunmaktadır. Gıda sektöründe çok fazla kullanılan Sitrik Asit bu alanda PH düzenlemek için kullanılmaktadır. Bazı vitaminlerin ve bunların yanında antioksidanların çalışmasına yardımcı olur bunlar arasında en çok bilinenleri ise C vitamini ve E300 antioksidanıdır. Toksin sayılmayan bir bileşen olan ürün kristal yapıdadır. Kimya sanayisinde çok bir ayırışcı olduğu için en çok tercih edilmektedir.1784 yılında Carl Wilhelm tarafından limon suyunu kişiselleştirilmesiyle yayılmış ve kısa süre içerisinde pek çok sektörde kullanılmaya başlanmıştır.
19. yüzyılın sonlarından itibaren yiyeceklerimizde katkı maddesi olarak kullanmaya devam ettiğimiz sitrik asit, gittikçe gıda sektöründe yaygınlaşmaya başlayan bir bileşen haline gelmiştir. Ancak sitrik asit limon ve bazı meyvelerde en çok bulunan madde olmasına rağmen meyve ve sebzelerden üretmesi zor ve maliyetli olduğundan bu ihtiyaç şekerden üretilerek karşılanmaktadır. Mayalar ve çeşitli bakteriler aracılığıyla şekerden üretilen Sitrik Asit bu haliyle birçok alanda kullanıma hazır halde getirilmektedir.
Konserve ürünlerinde kullanılan sitrik asit yiyeceklerin uzun süre korunmasını sağladığı için tercih edilmektedir. Alkollü ve alkolsüz içeceklerin birçoğunda bulunan sitrik asit diğer gıda sektöründeki ürünlerde koruyucu katkı maddesi olarak tercih edilmektedir.
Biraların içerisinde yer almasının yanında meyveden yapılan reçellerin içerisinde de yer almaktadır. Reçelde bulunmasının nedeni olarak meyvelerin renklerinin kahverengine dönmesini önlemektir. Temelde sitrik asit nerede bulunur sorusunun cevabı ise bitkiseldir.
Zararlarının yanında koruyu özelliği ile de faydalı olmaktadır buna örnek olarak ise şeker barındıran tatlıların veya sanayi işi tatlıların şerbetlerin de kullanılır bunun nedeni ise şerbette oluşacak kristalleşmeyi önlemek içindir. Bu olayın benzerini günlük yaşantımızda yaşamaktayız annelerimiz yapmış olduğu şerbetlerin içine limon sıkarlar, limon sitrik asit barındırdığı için şerbetin kristalleşmesine önler ve ömrünü uzatır.
Hazır gıdalar üzerinde koruyu olarak kullanılırken doğada bir çok meyve içerisinde bulunmaktadır. Limon, Mandalina, Portakal, greyfurt gibi meyvelerin içerisinde bol miktarda bulunur. Doğal olarak sadece meyvelerde bulunduğu için bu meyvelerden bu maddeyi çıkarmakta zor ve maliyetli olduğu için doğal Sitrik Asit kullanmak çok tercih edilmez. Firmalar doğal ürün çıkarmak yerine bazı bakterileri ve mayaları kullanarak şeker üzerinden bu maddeyi elde edebilirler bu yöntem ucuz olduğu için firmalar bu yöntemi kullanmayı tercih ederler. Doğal olanı fazla zarar vermezken yapay olarak sanayilerde üretilenin zararları fazladır. Bu bilgilerin yanında Sitrik Asit zararları konusunu kaleme alacağız ve bunun nedeni olarak bu bilgilerin ışığında bu maddeye karşı önlem almanız daha kolay olacaktır.
Sitrik Asit’in Kimyasal Özellikleri Nelerdir?
Hipoklorit, persülfat, permanganat, periyodat, hipobromit, kromat, mangan dioksit, nitrik asit gibi okside eden farklı maddeler söz konusu olduğunda kolaylıkla okside olmaktadır. Trisodyum asit, sitrik asidin diğer tuzlarına oranla
geniş olarak kullanılan tuzudur. Ekzotermik reaksiyon olmasına sebep nötralleşme reaksiyonunun oldukça yüksek olmasıdır.
Sitrik asiti önemli kılan özelliklerinden biri de çok değerlikli metal iyonları ve şelatları oluşturacak pek çok kompleksler vermesidir. Bu önemli özelliğinden dolayı sitratlar veya sitrik asitler metal bulaşmasının
kontrolünde kullanılmaktadır. Tek olarak renkli olan metal iyonu sitratla birleşim halindeyken tamamen renksiz veya az renkli nitelikte olmaktadır. Sitrik asit ile metal iyonları şelat oluşturarak kararlı kalabilirken metal iyonlarının
varlığında organik moleküller katalitik olarak bozulabilir.
Sitrik Asidin Kullanım Alanları Nereleridir?
Endüstriyel uygulamalar ve farklı gıda alanlarında kullanımı oldukça yaygın olan Sitrik asit, özellikle sitrat karbonatlı ve karbonatsız içeceklerde daha çok kullanılmaktadır. Düşük kalorili içecekler, meyve suyu ve susuzluk giderici
içeceklerde Sitrik asit, tek olarak ya da sitrat tuzlarıyla birlikte kullanılır ve tat verici olarak faydalanılır. Bunun dışında endüstriyel üretimde, şekerlere ekşilik vermek amacıyla eklenir. Pastahanelerde ve
şekerleme ürünü satan firmalarda kullanılan şeker çeşitlerinde de pektin jeli kullanılarak maksimum jel dayanımını arttırmak amacıyla faydalanır. Sitrik asit
nerede kullanılır sorusuna da böylelikle cevap vermiş oluyoruz.
Sitrik Asit Zararları Nelerdir?
- Asit türleri cildlere her zaman zarar vermiştir. PH değeri düşük olduğu için asitik özelliği bulunmaktadır ve deri ile temasın tahriş edici etkisi bulunmaktadır.
- Toz halinde bulmanız mümkündür.Bu toz halinde bulunan maddeyi soluduğumuzda solunum sisteminde ciddi hasarlara yol açabilir ve mukoza bölgesinde tahrişlere neden olabilir.
- Bünyesi hassas olan kişiler üzerinde alerjik etki göstermesi mümkündür. Bu alerji Sitrik Asit barındıran meyveleri tüketmeniz durumunda da ortaya çıkabilir.
- Asitlerin göz üzerinde ciddi hasarlar bıraktığı için göz üzerinde geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir. Gözünüz ile temasta bulunursa en yakın sağlık kuruluşuna gitmenizde fayda bulunmaktadır.
Kullanım Alanları Nerelerdir
Besin Katkı Maddesi
Birçok farklı işlenmiş besin ve alkolsüz içeceklerde bulunabilir. Yiyecek / içecek etiketlerinde “E330” olarak bulunabilen etkili bir organik koruyucudur. Ayrıca yumuşak içeceklerde iyi çalışan hoş bir turunçgiller aromasına sahiptir.
Su Yumuşatıcı
Zayıf bir organik asit olarak kimyasal özellikleri onu güçlü bir su yumuşatıcısı yapar. Suda bulunan eser miktarda metalin parçalanmasıyla çalışır ve bu sayede sert suların işlenmesi için tamamen natürel bir seçimdir.
Ev Temizleyici
Mutfak ve banyo spreyleri benzer biçimde bir oldukça organik ev temizleyicileri, sert su lekelerini ve mutfak kirliliğini temizlemeye yardımcı olmak için az miktarda sitrik asit ihtiva eder. Asidin narenciye kokusu hoştur, bu nedenle hem temizleyici hem
de koku giderici olarak iyi çalışır. Limon suyunun ortak bir ev kullanımı, duş kapıları, lavabolar ve tuvaletlerdeki sert su ve mineral yataklarını temizlemek için kullanmaktır.
Banyo Bombaları
Sitrik asit kullanarak kendi banyo bombalarınızı (gazlı, efervesan banyo sabunu / tuz) yapabilirsiniz. Küvet içinde tamamen güvenlidir. Tesiri, kabartma tozu, cadı püresi ve kokuları benzer biçimde su ile ve bombanın diğer maddeleriyle reaksiyona giren
sitrik asit tarafınca yaratılmaktadır.
Halı temizleyicisi
Rengarenk halıya %10 bir farmason dereceli sitrik asit uygulamak lekelerin çıkarılmasına yardımcı olabilir. Aslen, birçok halı temizleme şirketi evlerde ve iş yerlerinde halıların temizlenmesi için bu çözümü kullanır.
Makyaj malzemeleri
Sitrik asit, kozmetik ürünlerinde pH seviyelerini dengelemek için kullanılan nispeten yaygın bir maddedir. CosmeticsDatabase.Com’a göre, şampuan, vücut yıkama, yüz temizleyici, oje, el sabunu ve diğer kozmetik ürünlerinde azca oranda sitrik asit bulunabilir.
Bazı insanlar sitrik aside karşı hassas olabilir, bu yüzden asit içeren bir kozmetik ürün uygularken dikkatli olun.